۱. تولد دوباره کافکا در مسیر فرار
کافکا با فرار از خانه، سفری درونی را آغاز می‌کند؛ گویی که با ترک خانه، کودک درونش را دفن و مردی تازه متولد می‌کند. اما هر چه می‌گریزد، سایه‌ی پدر و نفرینش از او دور نمی‌شود. او به دنبال هویت گمشده‌اش می‌گردد و در دل این مسیر با اسطوره‌های ناخودآگاه روبه‌رو می‌شود. سفر او شبیه گذر از آیینی باستانی‌ست: رنج، پرسش، و تطهیر. موراکامی فرار کافکا را نمادی از جدال با سرنوشت می‌سازد. در دل این جدال، نوعی بلوغ و بیداری پنهان است.

۲. ناکاتا؛ قهرمان ساده‌دلِ ناآگاه
نمی‌خواند، نمی‌نویسد، اما با طبیعت حرف می‌زند. ناکاتا نماینده‌ی پاکیِ بی‌واسطه است، انسانی که ذهنش از منطق تهی شده اما قلبش پُر از حس است. او حامل «سنگ ورودی» است؛ دروازه‌ای میان دو جهان. مأموریتش بی‌دلیل و بی‌توضیح آغاز می‌شود، اما گویی جهان به او اعتماد کرده. داستان او، بازگشتی‌ست به اصل، به کودک درون، به سادگی درک نشده. ناکاتا، پاره‌ای از اسطوره‌ی شرقی را درون خود دارد. او قهرمانی‌ست که نمی‌داند قهرمان است.

۳. حضور نمادین زنان در آیینه‌های گوناگون
در جهان موراکامی، زنان فقط شخصیت نیستند، بلکه آینه‌اند؛ بازتاب اضطراب، عشق، و گناه. خانم سائکی، دختر مرموز، و حتی مادر غایب، هر یک برشی از یک کل‌اند. حضورشان ملموس است اما تعریفی ندارد. زن در این رمان، همانند زمان، مدام از دست می‌گریزد. آن‌ها حافظه‌اند، رویا و ترس‌اند. موراکامی زن را به مثابه رمز معرفی می‌کند: نه قابل فتح، نه قابل درک. زنانی که گاهی مرهم‌اند و گاهی وسوسه.

۴. اسطوره در لباس مدرن
کافکا در کرانه، ادامه‌ای از سنت اسطوره‌سازی است؛ اما نه به شیوه‌ی هومر یا فردوسی، بلکه با زبان پست‌مدرن. موراکامی با الهام از اسطوره‌ی ادیپ، روایت را در هم می‌ریزد، بازمی‌چیند، و در قالبی امروزی عرضه می‌کند. پیش‌گویی، پدرکشی، عشق ممنوع، همه بازتاب همان داستان‌های کهن‌اند. اما تفاوت در نحوه‌ی روایت است: در دنیای موراکامی، یقین وجود ندارد. این اسطوره‌ها در ذهن شخصیت‌ها زنده‌اند؛ نه در افسانه، که در روان آدمی.

۵. طبیعت به‌عنوان شخصیت زنده
در جنگل، در بارش ماهی، در حضور پرندگان و گربه‌ها، طبیعت خود را به‌شکل شخصیت عرضه می‌کند. این عناصر نه فقط محیط‌اند، بلکه بخشی از روایت‌اند. طبیعت در داستان موراکامی بی‌جان نیست، بلکه رازآلود و معنادار است. جنگل مکانی برای عبور روح است، ماهی باریدن نشانه‌ای از شکاف جهان‌هاست. موراکامی با طبیعت همان‌گونه رفتار می‌کند که اسطوره‌پرداز با آسمان: حامل معنا و وحی. هر عنصر طبیعی، یک نشانه است.

۶. بازگشت بی‌تسکین
کافکا بازمی‌گردد، اما نه به خانه، که به خود. سفری که با فرار آغاز شده، با پذیرفتن بار هستی به پایان می‌رسد. اما پاسخی در کار نیست. فقط سکوت و سنگینیِ معنا. ناکاتا دیگر نیست، اما جای او را نوعی آرامش بی‌کلام گرفته. کتابخانه، جنگل، موسیقی، همه‌چیز هست اما تغییر یافته. موراکامی به پایان علاقه ندارد؛ به توقفِ سیال. داستان تمام می‌شود، اما چیزی در ذهن مخاطب تازه آغاز می‌شود: شک، پرسش، جست‌وجو.